Ako se otkriće u jajovodima (materičnim cevima) miševa proširi i na jajovode ljudi, to bi moglo da obezbedi rano otkrivanje smrtonosnih i najozbiljnijih karcinoma jajnika visokog stepena (HGSOC), koji oduzimaju živote većine pacijenata u roku od samo pet godina od otkrivanja.
Pre više od jedne decenije, počeli su da se gomilaju dokazi koji sugerišu da mnogi karcinomi jajnika kod ljudi ne počinju u jajnicima već u jajovodima.
U 80% slučajeva bolest se otkrije u uznapredovaloj fazi
U godinama nakon toga, naučnici su pronašli lezije na krajevima jajovoda koje su genetski vezane za tumore u jajnicima. Ipak, tačne ćelije unutar jajovoda koje su odgovorne za karcinoma jajnika visokog stepena nisu poznate.
Često uopšte nema simptoma koji bi mogli da dojave pacijentima ili lekarima, a danas se oko 80 procenata slučajeva raka jajnika otkrije u uznapredovaloj fazi kada su mogućnosti lečenja ograničene.
- Otkrivanje i lečenje raka jajnika u ranijim fazama mogli bi biti ključni za poboljšanje prognoze pacijenata sa ovim malignitetom - objašnjavaju istraživači predvođeni patologom Univerziteta Kornel Aleksandrom Nikitinom.
Oni su dodali da identifikaciju novih dijagnostičkih markera i terapijskih ciljeva ometa neadekvatno znanje o ćelijama u kojima karcinomi jajnika visokog stepena potiče i mehanizmima u osnovi inicijacije bolesti.
Ćelije sklone raku pronađene u jajovidima
Studija Nikitina i njegovih kolega iz 2013. identifikovala je matične ćelije u jajnicima koje mogu dovesti do karcinoma jajnika visokog stepena, ali njihova najnovija studija na miševima je prva koja je pronašla ćelije sklone raku u jajovodu.
U stvari, Nikitin i njegov tim su po prvi put okarakterisali i naveli sve tipove ćelija pronađenih u jajovodu.
- Pitanje je bilo u kojoj meri sve ćelije doprinose raku jajnika - objašnjava Nikitin.
Za razliku od jajnika, tkiva u jajovodima miša nisu bila matične ćelije koje su najviše sklone raku.
Umesto toga, jedinice koje su bile najpodložnije raku bile su pre-cilijarne ćelije. To su prelazne ćelije koje su na putu da postanu cilijarne ćelije (cilijarne ćelije su specijalizovane ćelije koje imaju mikroskopske izbočine nazvane cilia (treplje) na svojoj površini. Ove cilije pomažu u pokretanju tečnosti ili čestica duž površine tkiva, što je posebno važno u organima kao što su pluća i ovidukti, gde pomažu u transportu materija) iz matičnih ćelija. Jednom kada formiraju kratke membrane slične dlakama, one pomažu da se jajne ćelije guraju duž jajovoda miša ili kroz jajovode kod ljudi.
Ove specifične ćelije povezane i sa rakom pankreasa
Dve genetske mutacije povezane sa karcinomima jajnika visokog stepena, međutim, izgleda da izazivaju probleme ovim ćelijama pre cilijara.
Tim je otkrio da kada su mutacije prisutne kod miševa, ćelije sa precilijacijom u jajovodu dovode do efikasnog formiranja raka.
Rezultati sugerišu da postoji veza između regulacije formiranja cilija u jajovodima materice i raka jajnika.
Zanimljivo je da su problemi sa ciliogenezom takođe povezani sa rakom pankreasa.
Ako se ćelije koje uzrokuju mnoge slučajeve mogu identifikovati kod ljudi, otkriće bi moglo spasiti brojne živote u budućnosti.
Sada su potrebne dalje studije da bi se istražili mehanizmi koji stoje iza formiranja tumora jajnika i da se istraži da li druge genetske mutacije povezane sa karcinomima jajnika visokog stepena imaju slične ili različite efekte.
- Nismo samo identifikovali ćelije odakle nastaje rak, već smo identifikovali mehanizme koji se potencijalno mogu koristiti za nove terapije i nove dijagnostičke alate - kaže Nikitin.
Studija je objavljena u časopisu Nature.
Prenela. O.M.
Izvor: sciencealert.com/Zdravlje.Kurir.rs