– Kod mlađih žena do 40 godina zbog građe dojki više informacija pružiće ultrazvuk. Kod žena starijih od 40 - 60 godina mamografiju treba planirati na svake dve godine u kombinaciji sa ultrazvučnim pregledom na godinu dana, a nakon 60 godina svake godine. Takva dinamika pruža mogućnost da se rak dojke otkrije u vrlo ranom stadijumu kada se može postići potpuno izlečenje, kaže za Kurir.Zdravlje dr Daniela Donat, specijalista radiologije iz Novog Sada.
Na prvom mestu porodična anamneza, ali i stil života, stres, pušenje, fizička neaktivnost, ili višegodišnja redovna upotreba sredstava za kontracepciju, deo su okidača koji pokrenu bolest.
Ultrazvučni pregled i mamografija su dobitna kombinacija
Samopregledi su veoma važan, ali ne i dovoljan saveznik na putu njenog pravovremenog otkrivanja. Ultrazvučni pregled i mamografija su dobitna kombinacija koji najbolji učinak postižu ukoliko ih koristimo u trenutku kada je vreme za prevenciju.
Upravo zato se pored dijagnostičke mamografije, koja se koristi za definisanje nejasnih kliničkih nalaza simptomatskih pacijentkinja, kod zdrave populacije žena radi skrining mamografija, preventivno. U Srbiji je ona besplatna za žene od 50 do 69 godine.
Kako mamografski pregled izgleda
To je neinvazivna rentgenska metoda koja se radi pomoću specijalno građenog aparata sa konstruisanom cevi koja emituje zrake male energije, oko 20 kV. Svaka dojka slika se u dve projekcije, što znači da svaki pregled podrazumeva minimum četiri snimka.
– Pregled radi posebno obučen i kvalifikovan radiološki tehničar, koji tokom pregleda ženi daje sve neophodne sugestije. U slučaju indikacije mamografiju rade i muškarci, a vrši se na isti način kao i kod žena. Najčešće predrasude su u vezi sa količinom zračenja, a one su kod modernih aparata izuzetno niske. Još jedna predrasuda koju često srećemo je da sam pregled može izazvati rak dojke, što je potpuno netačno, ističe dr Donat.
Tokom snimanja dojka koja se postavlja na postolje mora da se komprimuje, jer samo takav snimak daje zadovoljavajući kvalitet. Često pitanje je i da li ta vrsta pregleda boli.
– Bol tokom pregleda može da se javi, ali je sasvim podnošljiv. Kompresija je neophodna kako bi se povećala vidljivost različitih patoloških procesa, kaže doktorka.
Ona napominje da bi mamografiju trebalo raditi u prvih nekoliko dana nakon prestanka ciklusa, odnosno 5-12 dana od njegovog početka. Tokom samog ciklusa, u periodu trudnoće i dojenja nije preporučljivo raditi tu vrstu pregleda.
Pre mamografije ne treba koristiti nikakve dezodoranse jer mogu napraviti smetnje na snimku koji se mogu pogrešno protumačiti.
Kada je pravo vreme za prvi pregled
Preporučeno vreme prve, tzv. bazne mamografije, je i u Evropi i u Americi nakon 40 godine. Ali njenu primenu ne ograničavaju zapravo same godine, već građa dojke.
– Dojke sa mnogo gustog, žlezdanog tkiva, koje su obično zastupljene kod mlađih žena često su vrlo nepodobne za mamografsku pretragu, kada sigurnost može da bude do 65 %. Iz tog razloga se kod njih češće radi ultrazvuk dojki, ili kao dopuna mamografije. Sigurnost te metode kod starijih žena, pogotovo kod onih koje imaju vrlo malo žlezdanog tkiva, ili ga uopste nemaju, veoma je visoka, oko 85 %, a u kombinaciji s ultrazvukom iznosi i do 95% - pojašnjava doktorka Donat.
Mamografiju je kod mlađih žena potrebno dopuniti UZ pregledom
U slučaju pojave bilo kakvih sumnjivih simptoma, promena, uočljivih pogledom ili na dodir, mamografija može i treba da se uradi kod svih pa i mlađih žena, ali tada je treba uraditi između 5. i 12. dana od početka menstrualnog krvarenja kada su dojke najmanje nabrekle, savetuje dr Donat.
– Gotovo uvek je kod mlađih žena mamografiju potrebno dopuniti ultrazvučnim pregledom, a neki stručnjaci čak ultrazvučni pregled preporučuju kao bolju i jedinu metodu za pregled i rano otkrivanje tumora kod mlađih žena, navodi doktorka.
Pozitivna porodična anamneza povišen rizik nastanka raka
Žene koje imaju pozitivnu porodičnu anamnezu (majka, baka, tetka, sestra, pogotovo sa majčine strane) statistički imaju povišen rizik nastanka karcinoma dojke i one bi trebale da se redovno javljaju na preglede po preporuci lekara.
– Žene koje se pripremaju za vantelesnu oplodnju posle 40. godine života obavezno treba da urade baznu mamografiju, a one mlađe od 40 godina ultrazvučni pregled dojki. Isto se preporučuje i ženama koje su zbog procesa vantelesne oplodnje bile izložene dugotrajnoj upotrebi hormonske terapije.
Šta nam sve govori nalaz mamografije
Za klasifikaciju mamografskog nalaza danas se svuda u svetu primenjuje takozvana BIRADS klasifikacija koja podrazumeva podelu na 6 grupa- BIRADS od 0 do 6.
Na kraju svakog mamografskog nalaza MORA da stoji ta klasifikacija, kao i preporuka radiologa za dalja ispitivanja.
BIRADS 0 znači nedovoljno informacija, te se mora raditi još neki pregled (ultrazvuk ili magnetno rezonatno snimanje dojki).
BIRADS 1 i 2 ukazuju na uredne nalaze.
BIRADS 3 podrazumeva lezije koje se prate na 6 meseci, radiolog određuje kojom vrstom pregleda.
BIRADS 4 lezije koje u najvećem broju slučajeva treba bioptirati.
BIRADS 5 je visokosuspektna maligna lezija, dok je BIRADS 6 PH verifikovana maligna lezija.
Na osnovu te kategorizacije se određuje dalji tretman pacijenta.
Uredan nalaz podrazumeva redovne godišnje preglede modalitetom koji je preporučio radiolog.
Rana dijagnoza je najvažnija
Ranoj dijagnostici u svetu poklanja se puno pažnje. Poseban akcenat stavljen je na BRCA test, genetsko ispitivanje koje ukazuje na postojanje visoke verovatnoće da će do bolesti doći, da je u pitanju nosilac nekog mutiranog gena.
Kako možeš da pomogneš sebi i drugima?
* 10 minuta mesečno odvoji za redovni samopregled grudi.
* 10 minuta godišnje odvoji za ultrazvučni pregled grudi.
* 10 minuta u dve godine odvoji za mamografski pregled dojke.
Rak dojke je izlečiv ako se otkrije i leči na vreme – NE ZABORAVI!
NE PROPUSTITE
