I BOL U LEĐIMA MOŽE DA BUDE SIGNAL RAKA GRLIĆA MATERICE: Ginekolog otkriva NAJČEŠĆE SIMPTOME ove bolesti i šta je KLJUČ PREVENCIJE

I pored dokazanih mera prevencije, rak grlića materice je i dalje jedan od vodećih uzroka obolevanja i umiranja u ženskoj populaciji u Srbiji koja je gledano prema ovim parametrima na petom mestu u Evropi. Svakog dana u našoj zemlji jedna žena umre, a četiri obole od ove opake bolesti, upozoreno je povodom Evropske nedelje prevencije raka grlića materice koja počinje danas i traje do 28. januara.

- Humani papiloma virus (HPV) je najčešće prenosiva polna infekcija koja može zahvatiti kožu, genitalnu sistem organa i grlo. Skoro svi seksualno aktivni ljudi će biti zaraženi u nekom trenutku svog života, obično bez simptoma - objašnjava dr Đurđević.

U većini slučajeva, kaže naš sagovornik, imuni sistem uklanja HPV virus iz tela.

- Dugotrajna infekcija HPV-om visokog rizika može izazvati razvoj abnormalnih ćelija, koje dalje postaju rak. HPV infekcija grlića materice koja dugo traje ako se ne leči, uzrokuje 95 % karcinoma grlića materice. Uobičajeno je potrebno 15 do 20 godina da abnormalne ćelije postanu rak, ali kod žena sa oslabljenim imunim sistemom ovaj proces može biti brži i trajati 5 do 10 godina. Faktori rizika za progresiju kancera uključuju stepen onkogenosti HPV tipova, imuni status, prisustvo drugih polno prenosivih infekcija, broj porođaja, uzrast u prvoj trudnoći, upotrebu hormonskih kontraceptiva i pušenje - pojašnjava profesor Đurđević.

Vakcine protiv HPV-a su najbolja prevencija

Kao prioritet, profesor Đurđević navodi da vakcine protiv HPV-a treba da budu date svim devojčicama između 9 i 14 godina, pre nego što postanu seksualno aktivne. Vakcina se može primeniti kao 1 ili 2 doze. Od 2023. godine u svetu je dostupno 6 vakcina protiv HPV-a, a u Srbiji i najsavremenija 9.valentna HPV vakcina. Sve vakcine štite od visokorizičnih HPV tipova 16 i 18, koji izazivaju većinu karcinoma grlića materice.

- Žene treba da se pregledaju na rak grlića materice svakih 5-10 godina počevši od 30. godine. Prekancerozne promene koje prethode raku grlića materice retko izazivaju simptome, zbog čega je važan redovni pregled čak i ako ste vakcinisani protiv HPV-a. Nakon pozitivnog citološkog Papanikolau ili HPV testa, ginekolog može potražiti promene na grliću materice koje se mogu razviti u rak ako se ne leče. Lečenje ovih prekanceroznih promena je jednostavna procedura i sprečava nastanak raka - ističe profesor Đurđević.

Kad se bolest otkrije na vreme uspešno se leči

Kada je reč o ranom otkrivanju raka grlića materice u Vojvodini i Srbiji, po rečima našeg sagovornka, izdvajaju se dve velike grupe žena.

- Prvu grupu čine mlađe žene u generativnom periodu sa navikom javljanja na redovne ginekološke preglede. Kod njih se eventualno prisutna bolest otkriva na vreme u ranoj ili prekanceroznoj fazi i uspešno leči. Većina ovih žena smatra da svake godine treba uraditi citološki Papanikolau bris. Međutim, ukoliko ona ima uredan klinički i kolposkopski nalaz na grliću materice i uredan nalaz Papanikolau testa na prethodnom pregledu (NILM, PA II grupa), dovoljna je kontrola citološkog brisa 1 x na svake tri godine. Drugu grupu čine žene koje uopšte ili veoma retko idu na ginekološke preglede a među njima se izdvajaju one koje će se javiti ako primate simptome i one koje će simptome raka grlića materice u potpunosti zanemariti.

Ključni korak - prepoznavanje simptoma

Prepoznavanje simptoma i ginekološki pregled predstavljaju ključni korak.

- Žene bi trebalo da se hitno jave ginekologu ako primete: neobično krvarenje između menstruacija, posle menopauze ili posle seksualnog odnosa, pojačan ili smrdljiv vaginalni iscedak, ako imaju stalnu bol u leđima, nogama ili karlici, gubitak na težini, umor i gubitak apetita, vaginalnu nelagodnost ili oticanje nogu, navodi profesor.

Dijagnoza i lečenje raka grlića materice

Postupci u lečenju prekanceroznih promena uključuju kolposkopiju ili vizuelni pregled grlića materice pod uveličanjem da bi se locirala i procenila promena posle čega sledi:

• termička ablacija, koja uključuje upotrebu zagrejane sonde za sagorevanje ćelija. • krioterapija, koja uključuje upotrebu hladne sonde za zamrzavanje ćelija, • LEETZ Loop (veliko elektro-isecanje transformacione zone), koja uključuje uklanjanje abnormalnih tkiva pomoću elektroomčice.

• klasična ili elektrokonizacija koja podrazumeva upotrebu noža ili posebno konstruisanih elektroomčica za uklanjanje klinastog tkiva grliža materice u obliku konusa.

- U ustanovi u kojoj sam zaposlen u Novom Sadu imamo dijagnostiku i lečenje pacijentkinja kako sa prekanceroznim promenama, tako i u početnom stadijumu raka grlića materice. Ovaj pregled obuhvata kolposkopski pregled pod uveličanjem grlića materice sa kontrolom citološkog Papanikolau brisa i dopunskim analizama ako se postavi sumnja na postojanje prekanceroznih promena: kontrolu brisa na HPV - humane papilloma viruse, bakterije, miko/ureaplazme, kao i ciljano uzimanje isečka ili ”kiretman” kanala grlića materice koji se šalju na patohistološki pregled - navodi profesor Đurđević.

- Nekada su zaista svi navedeni rezultati pozitivni i dijagnoza je laka, ali neretko bude pozitivan samo jedan dijagnostički test. Nije retka situacija da ginekolog ima evidentan pozitivan kolposkopski nalaz, a da su pritom Papanikolau test i HPV bris negativni, ili obrnuto. Treba napomenuti da se u tim slučajevima definitivna dijagnoza postavlja na osnovu patohistološkog pregleda uzoraka tkiva grlića materice. Pouzdanost citološkog Papanikolau brisa kao samostalnog testa iznosi oko 78 %, a u zajednici sa kolposkopskim pregledom blizu 98 % - navodi profesor Đurđević.

Prema njegovim rečima danas se lečenje prekanceroznih promena koje su lokalizovane površno na grliću materice radi ambulantno.

- Ovo lečenje uključuje primenu ”LEETZ Loop” metode odnosno uklanjanja promene elektroomčicom u kratkotrajnoj anesteziji i boravak u bolnici do dva sata. Rezultate našeg lečenja ovom metodom koje je obuhvatilo 150 pacijentkinja u periodu od 2010-2021 godine objavili smo u stručnom medicinskom časopisu ”MEDICINSKI PREGLED” 2021. godine. Ukoliko se radi o promenama lokalizovanim dublje u kanalu grlića materice koje se ne uočavaju kolposkopski a uzrokuju pozitivan HPV bris i Papanikolau test, primenjue se klasična ili elektrokonizacija grlića materice sa boravkom u bolnici od 48 sati.

Kontrola kolposkopije, citološkog Papanikolau testa i brisa na HPV radi se osam do devet meseci nakon intervencije, i ukoliko su nalazi uredni, pacijentkinja se smatra izlečenom sa predlogom za dalje redovne ginekološke kontrole.

- Ako se bolest pak dokaže u početnoj fazi raka u prvom stadijumu bolesti primenjuje se klasično hirurško lečenje rezom sa uklanjanjem materice, bočnog tkiva oko grlića materice ili parametrijuma i reginalnih limfnih čvorova u maloj karlici u skladu sa aktuelnom Querleu-Morrow metodom radikalnog hirurškog lečenja. Nakon ovakve operacije sve pacijentkinje se upućuju na dopunski pregled, na ginekološko-onkološki Konzilijum, radi odluke oko eventualnog dopunskog lečenja.