Šta je Grejvsova bolest i kako ona utiče na vid? Endokrinolog upozorava da je rana dijagnoza ključ u lečenju
Grejvsova bolest ili Bazedovljeva bolest je autoimi poremećaj, usled kojeg se javlja hipertireoza ili preterana funkcije štitne žlezde.
- Grejvsova (Gravesova) bolest je autoimunski poremećaj u kome imunski sistem pacijenta biva usmeren prema tiroidnim folikulskim ćelijama. Zbog duže i jače stimulacije folikulskih ćelija antitelima koja deluju na receptore za tireotropin, dolazi do pojačane proizvodnje hormona štitne žlezde.Tireotropin (TSH, od engleskog Thyroid Stimulating Hormone) je hormon koji proizvodi hipofiza (žlezda u mozgu). Njegova glavna funkcija je da stimuliše štitnu žlezdu (tiroidnu žlezdu) da proizvodi i otpušta dva ključna hormona: tiroksin (T4) i trijodtironin (T3). Ovi hormoni regulišu mnoge telesne funkcije, uključujući metabolizam, rast i razvoj - objašnjava dr Slađana Drobnjak, endokrinolog.
Prema njenim rečima tireoidne folikulske ćelije su ćelije koje se nalaze u tireoidnim folikulima štitne žlezde, koja je odgovorna za proizvodnju hormona koji regulišu metabolizam u telu.
- Grejvsova bolest je najčešći uzročnik hipertireoidizma odnosno difuzne toksične strume (uvećanje žlezde u celini). Češće se javlja kod žena u odnosu na muškarce (oko 8:1), a ređe nakon 50-te godine života - navodi dr Drobnjak.
Grejsova bolest izaziva i druga stanja
Grejvsova bolest može izazvati i zapaljenje i otok tkiva oko očiju, odnosno orbitopatiju (bolest koja zahvata tkivo oko očiju, uzrokujući simptome poput izbočenja očiju, suvoće, iritacije i problema sa vidom), i zadebljanja kože u predelu potkolenica, što se naziva pretibijalni edem.
- Većina bolesnika ne mora da ispolji sve tri grupe promena.
Simptomi i znaci hipertiroidizma u Grejvsovoj bolesti su posledica delovanja viška tiroidnih hormona na telesne funkcije i metabolizam.
Česti simptomi su:
- pojačan zamor
- uznemirenost
- razdražljivost
- pojačana nervoza
- ubrzan rad srca
- pojačano znojenje
- nepodnošenje toplote
- podrhtavanje prstiju šaka odnosno tremor
- gubitak težine uz pojačan apetit
- češće, ređe stolice odnosno ubrzano pražnjenje creva
- promene na noktima
- poremećaj sna
Kod ove bolesti često dolazi do egzoftalmusa
- Oko 50 odsto pacijenata ima primetne promene na očima. Teže očne promene su retke i javljaju se kod oko 5 odsto pacijenata.
Simptomi mogu uključivati izrazito sjajne, vlažne oči, otečene kapke, blagu iritaciju, svrab ili crvenilo na beonjačama, tamne pigmentacije kapaka, retko treptanje i osetljivost na svetlost.
- Kod većine pacijenata očne jabučice nisu izbočene već se radi o retrakciji, povlačenju unazad očnih kapaka zbog intenzivne aktivnosti simpatičkog autonomnog nervnog sistema, pa pacijenti imaju ukočen pogled i uplašen izgled - ističe dr Drobnjak.
Ponekad očne jabučice ispupče iz očne šupljine, što se naziva egzoftalmus (medicinski termin koji označava izbočenje očiju iz očnih šupljina, što može uzrokovati da oči izgledaju "iskolčeno" ili "ispupčeno").
Koji su faktori rizika?
Određeni faktori u nastajanju ovog oboljenja imaju važnu ulogu.
- Pre svega genetski, odnosno postojanje ove bolesti u porodici, zatim postojanje nekih drugih autoimunskih bolesti, periodi hormonskih promena kod žena kao što su trudnoća, menopauza, zatim stres, infekcije, zračenje, upotreba određenih lekova takođe može dovesti do promene funkcije štitaste žlezde.
Kako se dijagnostikuje i leči Grejvsova bolest?
Rana dijagnoza je ključna za efikasno lečenje uz kontrolu simptoma.
- Dijagnoza se postavlja na osnovu anamnestičkih podataka, odnosno simptoma bolesti, kliničkog pregleda, laboratorijskih analiza (uTSH, fT3, fT4, anti tiroidnih antitela) i ultrazvučnog pregleda štitaste žlezde.
Osnovni uzrok ovom imunskom poremećaju još nije dovoljno poznat tako da je i terapija još uvek usmerena prema posledicama.
- Tireosupresivi (lekovi koji smanjuju ili potiskuju aktivnost štitne žlezde) sprečavaju preteranu proizvodnju hormona iz žlezde koja je hiperstimulisana antitelima. Veliki problem je i velika stopa recidiva, odnosno bolest se može ponovo javiti kada se terapija isključi.
Pacijenti koju imaju očne simptome mogu da koriste veštačke suze ili kapi za oči kako bi se smanjila suvoća i iritacija, a trebalo bi da koriste i naočare za sunce da bi se smanjila osetljivost na svetlost.
- Definitivno lečenje oboljenja se postiže primenom radioaktivnog joda (ovaj oblik lečenja trebalo bi izbegavati ukoliko pacijent ima očne tegobe), ili hiruškim uklanjanjem cele žlezde.
Zabranjeno preuzimanje dela ili čitavog teksta i/ili foto/videa, bez navođenja i linkovanja izvora i autora, a u skladu sa odredbama WMG uslova korišćenja i propisima Zakona o javnom informisanju i medijima.