Krvna grupa utiče na rizik od ranog moždanog udara: Evo ko je u većem riziku prema naučnoj studiji
Osobe sa specifičnom podgrupom krvne grupe A imaju veću verovatnoću da dožive moždani udar pre 60. godine. Ovo otkriće, objavljeno 2022. godine, produbljuje razumevanje načina na koji naš jedinstveni biološki sastav može da utiče na zdravlje.
Verovatno ste čuli za krvne grupe A, B, AB i O – one se odnose na različite hemijske markere, poznate kao antigeni, koji se nalaze na površini crvenih krvnih zrnaca. Čak i unutar ovih glavnih krvnih grupa postoje suptilne varijacije izazvane mutacijama u genima koji su uključeni u njihov nastanak.
Istraživači su analizirali podatke iz 48 genetskih studija, koje su obuhvatale oko 17.000 pacijenata sa moždanim udarom i gotovo 600.000 osoba koje ga nisu imale. Svi učesnici bili su uzrasta između 18 i 59 godina.
Rezultati istraživanja su pokazali jasnu povezanost između gena odgovornog za podgrupu krvne grupe A1 i ranog moždanog udara.
Genomska analiza otkrila je dve lokacije koje su bile snažno povezane sa povećanim rizikom od ranog moždanog udara. Jedna od njih poklapala se sa mestom gde se nalaze geni za krvnu grupu.
Dalja analiza specifičnih tipova gena za krvnu grupu pokazala je da osobe čiji genom kodira varijantu krvne grupe A imaju 16 odsto veću verovatnoću da dožive moždani udar pre 60. godineu poređenju sa osobama drugih krvnih grupa.
Kod osoba sa genom za krvnu grupu O1, rizik je niži za 12%
Istraživači, međutim, napominju da je dodatni rizik od moždanog udara kod osoba sa krvnom grupom A mali, pa nema potrebe za posebnom dodatnom pažnjom ili češćim pregledima u ovoj grupi.
- Još uvek ne znamo zašto krvna grupa A nosi veći rizik. Ali verovatno ima veze sa faktorima zgrušavanja krvi, poput trombocita i ćelija koje oblažu krvne sudove, kao i sa drugim proteinima u krvotoku, a svi oni igraju ulogu u nastanku krvnih ugrušaka - rekao je glavni autor studije, vaskularni neurolog Stiven Kitner sa Univerziteta Merilend.
Iako se rezultati studije mogu činiti zabrinjavajućim – ideja da krvna grupa može uticati na rizik od ranog moždanog udara – važno je staviti ih u kontekst.
Svakog godine u SAD moždani udar doživi nešto manje od 800.000 ljudi. Većina tih događaja – oko tri od četiri – javlja se kod osoba starijih od 65 godina, pri čemu se rizik udvostručuje svakom decenijom nakon 55. godine.
Takođe, učesnici u studiji dolazili su iz Severne Amerike, Evrope, Japana, Pakistana i Australije, ali su osobe neevropskog porekla činile samo 35 odsto uzorka. Buduće studije sa raznovrsnijim uzorcima mogle bi pomoći da se jasnije utvrdi značaj rezultata.
- Jasno je da su nam potrebne dodatne studije kako bismo razjasnili mehanizme povećanog rizika od moždanog udara - rekao je Kitner.
Moždani udari koji se javljaju ranije imaju drugačije mehanizme
Još jedno važno otkriće proisteklo je iz poređenja ljudi koji su doživeli moždani udar pre 60. godine sa onima koji su ga imali nakon 60. godine.
Za to su istraživači koristili bazu podataka od oko 9.300 osoba starijih od 60 godina koje su imale moždani udar i oko 25.000 kontrolnih ispitanika starijih od 60 godina koji ga nisu imali. Otkrili su da povećani rizik od moždanog udara kod krvne grupe A gubi značaj kod osoba sa kasnijim moždanim udarom, što sugeriše da udari koji se javljaju ranije u životu možda imaju drugačiji mehanizam u poređenju sa onima kasnijim.
Kod mlađih osoba, moždani udar je ređe posledica nakupljanja masnih naslaga u arterijama (proces poznat kao ateroskleroza), a češće je povezan sa faktorima koji utiču na stvaranje krvnih ugrušaka, navode autori studije. Studija je takođe otkrila da su osobe sa krvnom grupom B imale oko 11 odsto veći rizik od moždanog udara u poređenju sa kontrolama, bez obzira na godine starosti.
Ranija istraživanja ukazuju da deo genoma koji određuje krvnu grupu, tzv. „ABO lokus“, može biti povezan sa kalcifikacijom koronarnih arterija (koja ograničava protok krvi) i srčanim udarom.
Genetske sekvence za krvne grupe A i B takođe su povezane sa nešto većim rizikom od venskih tromboza – krvnih ugrušaka u venama.
Ovaj rad objavljen je u časopisu Neurology. Ranija verzija članka objavljena je u septembru 2022. godine.
Izvor: sciencealert.com/zdravlje.kurir.rs
Šest simptoma mini moždanog udara: Često se zanemaruju, a mogu vam spasiti život