Celijakija je bolest uzrokovana reakcijom imunog sistema na unošenje glutena. U pitanju je protein koji se nalazi u pšenici, ječmu i raži, kao i proizvodima od ovih žitarica.
Ako imate celijakiju, unošenje glutena izaziva imuni odgovor u vašem tankom crevu. Vremenom, ova reakcija oštećuje sluznicu tankog creva i sprečava ga da apsorbuje hranljive materije, a to stanje se naziva malapsorpcija.
Oštećenje creva često izaziva simptome kao što su dijareja, umor, gubitak težine, nadimanje ili anemija. Takođe može dovesti do ozbiljnih komplikacija ako se ne leči. Kod dece, malapsorpcija može da utiče na rast i razvoj pored gastrointestinalnih simptoma.
Simptomi
Simptomi celijakije mogu da budu veoma različiti. Takođe mogu da se razlikuju kod dece i odraslih. Digestivni simptomi za odrasle mogu da budu:
- dijareja
- umor
- gubitak težine
- nadimanje i gasovi
- bol u stomaku
- mučnina i povraćanje
- zatvor
Međutim, više od polovine odraslih sa celijakijom ima simptome koji nisu povezani sa digestivnim sistemom. To može da bude:
- anemija, obično zbog nedostatka gvožđa zbog smanjene apsorpcije gvožđa
- gubitak gustine kostiju, koji se naziva osteoporoza, ili omekšavanje kostiju, nazvano osteomalacija
- svrab, plikovi na koži, koji se nazivaju dermatitis herpetiformis.
- čirevi u ustima
- glavobolje i umor
- poremećaji nervnog sistema, uključujući utrnulost i trnce u stopalima i rukama, mogući problemi sa ravnotežom i kognitivna oštećenja
- bol u zglobovima
- smanjeno funkcionisanje slezine, poznato kao hiposplenizam
- povišeni enzimi jetre
Simptomi kod dece
Deca sa celijakijom češće nego odrasli imaju probleme sa varenjem, a mogući su:
- mučnina i povraćanje
- hronična dijareja
- natečen stomak
- zatvor
- gasovi
- bleda stolica neprijatnog mirisa
Nemogućnost apsorpcije hranljivih materija može da dovede do:
- neuspeha u napredovanju kod beba
- oštećenja zubne gleđi
- gubitka težine
- anemije
- razdražljivosti
- niskog rasta
- odloženog puberteta
- neuroloških simptoma, uključujući poremećaj pažnje/hiperaktivnosti (ADHD), smetnje u učenju, glavobolje, nedostatak koordinacije mišića i nevoljne pokrete.
Uzroci i faktori rizika
Tačan uzrok nije poznat, mada genetika igra određenu ulogu. Praksa dohranjivanja odojčadi, gastrointestinalne infekcije i crevne bakterije mogu da doprinesu bolesti, ali ovi uzroci nisu sasvim dokazani. Ponekad se celijakija aktivira nakon operacije, trudnoće, porođaja, virusne infekcije ili teškog emocionalnog stresa.
Celijakija je češća kod ljudi koji imaju:
- člana porodice sa celijakijom ili herpetiformnim dermatitisom
- dijabetes tipa 1
- Daunov sindrom, Vilijamov sindrom ili Tarnerov sindrom
- autoimunu bolest štitne žlezde
- mikroskopski kolitis
- Adisonovu bolest
Kada posetiti doktora
Konsultujte se sa svojim lekarom ako imate dijareju ili probavne tegobe koje traju duže od dve nedelje. Konsultujte se sa pedijatrom je vaše dete:
- bledo
- razdražljivo
- ne uspeva da dobija na težini
- ima nadut stomak
- ima obilnu stolicu neprijatnog mirisa
Pripremila: N.L.
Autor: Mayoclinic.org/Zdravlje.kurir.rs